Hawliau Landlordiaid i gael Mynediad
Dylai’r landlord wneud ei orau glas i feithrin perthynas waith dda â’r tenant. Bydd cyfathrebu da a pherthynas gyfeillgar yn paratoi'r ffordd pan fydd angen i chi gael mynediad ar gyfer arolygu, trin, cynnal a chadw neu atgyweirio.
Oni bai fod y tenant yn cytuno fel arall, mae’n bwysig cofio bod rhaid i’r landlord roi rhybudd ysgrifenedig o 24 awr o leiaf cyn iddo ymweld â’r eiddo a nodi pwrpas yr ymweliad. Dylid ymweld ar adeg resymol. Rhaid sicrhau nad yw’r ymweliadau’n ymyrryd â’r tenant. Pe baent, gallent fod yn gyfystyr ag aflonyddu.
Caiff landlordiaid llety a rennir fynd i ardaloedd cyffredin sydd o dan eu rheolaeth ar unrhyw adeg resymol. Ond awgrymir eich bod yn rhoi rhybudd rhesymol i’r tenantiaid ac yn egluro’r rhesymau dros ymweld – er enghraifft, profi’r system larwm dân yn rheolaidd.
Mae gan denantiaid hawl i breifatrwydd ac i fwynhau’u llety’n dawel. Hyd yn oed os yw’r landlord yn rhoi rhybudd priodol ei fod yn bwriadu ymweld, caiff y tenant wrthod caniatáu iddo wneud hynny’n gyfreithiol. Os bydd tenant yn gwrthod caniatáu i landlord gael mynediad, dylai’r landlord geisio canfod y rheswm dros hynny cyn troi at unrhyw gamau cyfreithiol. Efallai nad yw amseru’r apwyntiad yn addas a gallech aildrefnu. Dim ond os nad yw’r tenant yn barod i wneud trefniadau amgen neu os yw’r tenant yn achosi oedi dro ar ôl tro ac yn peryglu gallu’r landlord i gyflawni’i rwymedigaethau cyfreithiol y dylai’r landlord ystyried cymryd camau cyfreithiol, a hynny drwy ddilyn y broses gyfreithiol benodedig neu ofyn am orchymyn llys i gael mynediad i’r eiddo.
Argyfyngau
Weithiau, bydd rhaid mynd i adeilad ar frys. Gall cyrff statudol wneud hyn o dan amgylchiadau priodol:
- nwy: ffoniwch rif argyfwng y Grid Cenedlaethol 0800 111 999
- dŵr: carthffos a/neu lifogydd: cysylltwch â’r cwmni sy’n gyfrifol am ddŵr yn yr ardal os nad yw cau’r stopfalf yn helpu a chysylltwch ag Adran Iechyd Amgylcheddol yr Awdurdod Lleol a fydd yn gallu rhoi cyngor a chymorth i chi
- sefyllfaoedd amheus sy’n gysylltiedig â gweithgarwch troseddol: cysylltwch â’r heddlu
Os ydych yn ei chael yn anodd cael mynediad i’r llety i gyflawni gorchwylion arferol, i gynnal a chadw’r eiddo neu mewn argyfwng, awgrymwn eich bod yn gofyn am gyngor cyfreithiol a/neu’n cysylltu â Gwasanaeth Tai'r Awdurdod Lleol i drafod yr opsiynau sydd ar gael i chi. O gael eu herio, rhaid i landlordiaid sy’n mynd i’r eiddo heb ganiatâd y tenant neu yn erbyn dymuniadau’r tenant ddangos ei bod yn rhesymol iddynt fynd i’r eiddo o dan yr amgylchiadau. Gweler hefyd Aflonyddu a Throi Allan yn Anghyfreithlon.
Niwsans ac Ymddygiad Gwrthgymdeithasol
Unrhyw ymddygiad sy’n aflonyddu ar un neu ragor o bobl nad ydyn nhw’n rhan o’r un aelwyd, codi braw a pheri gofid iddyn nhw, neu unrhyw ymddygiad sy’n debygol o wneud hynny, yw ymddygiad gwrthgymdeithasol. Mae sŵn, trais, camdriniaeth, bygythiadau a defnyddio’r eiddo ar gyfer cyffuriau anghyfreithlon yn enghreifftiau o ymddygiad gwrthgymdeithasol, ond nid yw honno’n rhestr gyflawn. O gyflawni ymchwiliadau digonol cyn gosod yr eiddo, dylai leihau’r risg o osod yr eiddo i rywun sy’n debygol o ymddwyn yn wrthgymdeithasol. Dylai’r cytundeb tenantiaeth hefyd gynnwys cymalau priodol ynghylch ymddygiad gwrthgymdeithasol. Yn aml, bydd yr awdurdod lleol yn cynnwys amod yn nhrwydded eiddo y mae angen ei drwyddedu o dan Ddeddf Tai 2004 yn dweud bod rhaid i’r landlordiaid gymryd camau rhesymol i atal ymddygiad gwrthgymdeithasol ac i fynd i’r afael ag ef lle bo angen.
Mewn achosion lle mae’r landlord yn amau bod tenantiaid yn ymddwyn yn wrthgymdeithasol, gall gysylltu â’r heddlu neu dimau ymddygiad gwrthgymdeithasol yr awdurdod lleol. Gall yr heddlu a’r awdurdod cymdeithasol hefyd gysylltu â’r landlord os oes problem yn un o’u tai. Mae’n bwysig ceisio cydweithio â nhw i ddatrys y sefyllfa.
Gellir defnyddio ystod o fesurau gan gynnwys cyfryngu, gwaharddeb sifil, gorchymyn ymddygiad troseddol, a/neu droi allan, yn dibynnu ar amgylchiadau a difrifoldeb y sefyllfa.
Mewn achosion lle mae sŵn yn dod o’r eiddo, cysylltwch ag adain Diogelu’r Cyhoedd. Gall fod modd i’r swyddogion gymryd camau gorfodi yn erbyn y sawl sy’n creu’r sŵn, gan gynnwys ei erlyn a mynd â chyfarpar oddi arno. Gweler y dudalen Ymddygiad Gwrthgymdeithasol a Phroblemau yn y Gymdogaeth am ragor o wybodaeth.
Terfynu Tenantiaeth
Gall landlord yng Nghymru adennill meddiant o'i eiddo hyd yn oed heb enwi bai'r tenant, a wnaed yn flaenorol trwy Hysbysiad Adran 21. Yn lle hynny, mae bellach yn ymwneud â hysbysiad Adran 173 heb fai neu Hysbysiad Landlord o dan Ddeddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016.
Chwe mis yw'r cyfnod o rybudd ar gyfer Hysbysiad Landlord (Hysbysiad Adran 173) yng Nghymru. Mae hyn yn berthnasol ar ôl chwe mis cyntaf tenantiaethau cyfnodol. Ar gyfer contractau a oedd yn eu lle cyn 1 Rhagfyr 2022, mae cyfnod rhybudd o ddau fis yn berthnasol tan fis Mai 2023. O fis Mehefin 2023 ymlaen, mae angen cyfnod rhybudd o chwe mis.
Mae'r broses ar gyfer terfynu tenantiaeth yn amrywio yn dibynnu ar y math o gontract a'r rheswm dros derfynu. Mewn achosion o eiddo y cefnwyd arnynt, gall landlordiaid adfeddiannu'r eiddo heb fod angen gorchymyn llys.
Yn ystod cyfnod penodol tenantiaeth, ni chaniateir rhybudd fel arfer. Fodd bynnag, gellir defnyddio cymal terfynu ar gyfer telerau sy'n ddwy flynedd neu fwy, a rhaid rhoi rhybudd o chwe mis o leiaf yn dechrau o'r 18fed mis.
Yn achos troi allan tenant nad yw'n talu rhent, dylid cyflwyno hysbysiad adennill meddiant ar gyfer ôl-ddyledion rhent difrifol, gan nodi'n glir y tor contract. Y cyfnod rhybudd yw un mis ar gyfer rhent heb ei dalu a 14 diwrnod ar gyfer ôl-ddyledion o ddau fis neu fwy. Mae'n bwysig dilyn rheolau blaendal er mwyn osgoi cymhlethdodau. Mae gan denantiaid hawl i eiddo y gellir byw ynddo gyda larymau, tystysgrifau diogelwch, cyfleustodau gweithio, ac EPC dilys.
Ar gyfer delio â thenant gwrthgymdeithasol, dylai'r contract amlinellu disgwyliadau o ran ymddygiad. Os oes tor contract, gall landlordiaid geisio gorchymyn adennill meddiant ar unwaith heb aros am achos llys.
Lle mae tenant yn dymuno terfynu ei gontract yng Nghymru, dylai deiliaid tenantiaethau cyfnodol roi pedair wythnos o rybudd. Gall contractau cyfnod penodol derfynu naill ai trwy gymal terfynu neu gytundeb ar y cyd.
Mewn achosion o denantiaid sy’n cefnu ar yr eiddo, gall landlordiaid adfeddiannu'r eiddo heb gael gorchymyn llys ar ôl cyflwyno hysbysiad rhybudd o bedair wythnos a chynnal ymchwiliadau i gadarnhau bod yr eiddo wedi'i gefnu arno.
Dylid cymryd cyngor cyfreithiol gan eich cyfreithiwr. Yn y rhan fwyaf o achosion dylid rhoi o leiaf 6 fis o rybudd, ac os na fydd y tenant yn gadael o’i wirfodd, bydd angen i chi wneud cais i'r Llys am orchymyn adennill meddiant. Disgwylir i'r broses hon a'r cyfnodau rhybudd newid wrth weithredu Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016.
Yn achos troi allan tenant nad yw'n talu rhent, dylid cyflwyno hysbysiad adennill meddiant ar gyfer ôl-ddyledion rhent difrifol, gan nodi'n glir y tor contract. Y cyfnod rhybudd yw un mis ar gyfer rhent heb ei dalu a 14 diwrnod ar gyfer ôl-ddyledion o ddau fis neu fwy. Mae'n bwysig dilyn rheolau blaendal er mwyn osgoi cymhlethdodau. Mae gan denantiaid hawl i eiddo y gellir byw ynddo gyda larymau, tystysgrifau diogelwch, cyfleustodau gweithio, ac EPC dilys.
Ar gyfer delio â thenant gwrthgymdeithasol, dylai'r contract amlinellu disgwyliadau o ran ymddygiad. Os oes tor contract, gall landlordiaid geisio gorchymyn adennill meddiant ar unwaith heb aros am achos llys.
Lle mae tenant yn dymuno terfynu ei gontract yng Nghymru, dylai deiliaid tenantiaethau cyfnodol roi pedair wythnos o rybudd. Gall contractau cyfnod penodol derfynu naill ai trwy gymal terfynu neu gytundeb ar y cyd.
Mewn achosion o denantiaid sy’n cefnu ar yr eiddo, gall landlordiaid adfeddiannu'r eiddo heb gael gorchymyn llys ar ôl cyflwyno hysbysiad rhybudd o bedair wythnos a chynnal ymchwiliadau i gadarnhau bod yr eiddo wedi'i gefnu arno.