Ydych chi o dan 18 oed ac yn gofalu am aelod o'ch teulu neu deulu estynedig sydd â salwch hirdymor, anabledd, salwch sy'n gysylltiedig â chyffuriau / alcohol neu salwch meddwl?
Pwy sy’n ofalwr ifanc?
Gofalwr ifanc yw person ifanc sydd:
- O dan 18 oed
ac
- Yn helpu i ofalu am ffrind neu aelod o’r teulu sy’n sâl, sy’n anabl, neu sy’n camddefnyddio cyffuriau neu alcohol.
Weithiau gelwir pobl ifanc 16 – 25 oed yn ofalwyr sy’n oedolion ifanc.
Mae llawer o ofalwyr ifanc yn gofalu am eu mam neu eu tad, ond mae rhai yn gofalu am frawd neu chwaer, neu nain neu daid.
Gall gofalwyr ifanc ymgymryd ag amrywiaeth o dasgau i gefnogi’r bobl y maent yn gofalu amdanynt, megis:
- Siopa
- Coginio
- Glanhau
- Trin meddyginiaethau ac arian
- Darparu gofal personol
- Gofal plant
- Helpu pobl i adael y tŷ
- Cadw llygad ar rywun
- Darparu cymorth emosiynol
Pan fydd yn rhaid i berson ifanc ysgwyddo gormod o gyfrifoldeb, gall hynny droi’n broblem. Gall gofalu effeithio ar:
- Eich teimladau
- Eich iechyd a’ch lles
- Eich perfformiad yn yr ysgol, y coleg neu’r brifysgol
- Eich bywyd cymdeithasol
- Cyfleoedd yn y dyfodol
Os ydych chi’n meddwl eich bod chi’n ofalwr ifanc, neu’n adnabod rhywun sy’n ofalwr ifanc, gall fod o gymorth i chi siarad â rhywun am eich sefyllfa. Gall eich helpu chi a’r person rydych yn gofalu amdano i gael y cymorth sydd ei angen arnoch.
Mae Gwasanaeth Cymorth i Ofalwyr Ifanc Ceredigion, Gofalwyr Ceredigion Carers, yn cynnig cymorth un wrth un i blant a phobl ifanc sy’n gofalu am aelod o’r teulu neu ffrind sydd â salwch, anabledd, neu sy’n camddefnyddio cyffuriau neu alcohol.
Gall Gofalwyr Ceredigion Carers helpu gyda:
- Gwybodaeth a chyngor
- Cymorth unigol a grŵp
- Teithiau a gweithgareddau hwyliog
- Ymweliadau ag ysgolion
- Cael mynediad at wasanaethau cymorth eraill
Am ragor o fanylion ac i gael mynediad at y gwasanaeth cysylltwch â:
Gofalwyr Ceredigion Carers
📞 03330 143 377
📧 ceredigion@credu.cymru
🌐 www.gofalwyrceredigioncarers.cymru/youngcarers
https://www.ceredigion.gov.uk/media/13075/gofalwyr-ceredigion-gofalwyr-ifanc.pdf
Llyfryn: Gwybodaeth ar gyfer Gofalwyr Ifanc
Pam mae angen i ni weithredu nawr i adnabod, cyfeirio a chefnogi Gofalwyr Ifanc?
Weithiau mae Gofalwyr Ifanc yn gorfod ymdopi ag iselder, euogrwydd, arwahanrwydd, poeni, pryder a straen. Gall hyn yn ei dro ddod ag:
- Unigrwydd
- Bwlio
- Diffyg presenoldeb yn yr ysgol
- Prinder sgiliau cymdeithasol
- Cyflawni'n isel mewn addysg
- Colli cyfleoedd
- Esgeulustod
- Problemau iechyd y meddwl
- Yn groes i'w hawliau o dan Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn (UNCRC)
- Methu cyfleoedd cymdeithasol ac addysgol
Yr hyn a allai Gofalwyr Ifainc fod yn ei wneud:
- Tasgau ymarferol – golchi, coginio neu smwddio
- Gofal personol – rhoi bath i rywun a dodi dillad amdanynt
- Cymorth emosiynol – cynnig "clust i wrando"
- Codi a chludo corfforol
- Helpu gyda moddion neu godi presgripsiwn
- Helpu i ofalu am chwiorydd neu frodyr iau
- Sicrhau diogelwch
- Cadw trefn ar arian y teulu a thalu biliau
- Cyfieithu neu ddehongli
Sut fedrwch chi adnabod Gofalydd Ifanc?
Fe allai ....
- Fod yn gyfrinachol ynglŷn â'i fywyd gartref
- Golwg flinedig arno/arni
- Hwyr i'r ysgol neu weithgareddau
- Mynd mas gyda ffrindiau yn anaml
- I'w weld yn bryderus neu'n poeni drwy'r amser
- Dangos arwyddion o ymddygiad trafferthus
- Colli ysgol
- Golwg yn ei gragen neu isel ei ysbryd arno/arni
- Iechyd neu hylendid personol gwael
- Anodd canolbwyntio a golwg bell arno/arni
Yr hyn mae angen i chi ei wneud:
Os ydych yn gwybod bod rhywun yn Ofalydd Ifanc gofalwch eich bod yn cynnig cymorth iddo/iddi a rhoi gwybodaeth ac/neu gyfeiriad gyda'r prif gysylltiadau ar y daflen hon.
Mae'r rhain yn un o'n grwpiau mwyaf agored i niwed yn gymdeithas. Mae hyn nawr yn ddyletswydd i chi o dan y ddeddf newydd.
Prif gysylltiad os daw Gofalydd Ifanc i'ch sylw:
Canolfan Gysylltu Ceredigion:
Ffôn: 01545 574000
Minicom: 01545 574001
E-bost: contact-socservs@ceredigion.gov.uk
Pam mae angen i ni weithredu nawr i adnabod, cyfeirio a chefnogi gofalwyr ifanc?
Weithiau mae gofalwyr ifanc yn gorfod ymdopi ag iselder, euogrwydd, arwahanrwydd, poeni, pryder a straen. Gall hyn yn ei dro ddod ag:
- Unigrwydd
- Bwlio
- Diffyg presenoldeb yn yr ysgol
- Prinder sgiliau cymdeithasol
- Cyflawni'n isel mewn addysg
- Methu cyfleoedd cymdeithasol ac addysgol
- Esgeulustod
- Problemau iechyd y meddwl
- Yn groes i'w hawliau o dan Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau'r Plentyn (UNCRC)
Yr hyn a allai Gofalwyr Ifainc fod yn ei wneud:
Tasgau ymarferol – golchi, coginio neu smwddio
- Gofal personol – rhoi bath i rywun a dodi dillad amdanynt
- Cymorth emosiynol – cynnig "clust i wrando"
- Codi a chludo corfforol
- Helpu gyda moddion neu godi presgripsiwn
- Helpu i ofalu am chwiorydd neu frodyr iau
- Sicrhau diogelwch
- Cadw trefn ar arian y teulu a thalu biliau
- Cyfieithu neu ddehongli
Sut fedrwch chi adnabod Gofalydd Ifanc?
Fe allai ...
- Fod yn gyfrinachol ynglŷn â'i fywyd gartref
- Golwg flinedig arno/arni
- Hwyr i'r ysgol neu weithgareddau
- Mynd mas gyda ffrindiau yn anaml
- I'w weld yn bryderus neu'n poeni drwy'r amser
- Dangos arwyddion o ymddygiad trafferthus
- Colli ysgol
- Golwg yn ei gragen neu isel ei ysbryd arno/arni
- Iechyd neu hylendid personol gwael
- Anodd canolbwyntio a golwg bell arno/arni
Yr hyn mae angen I chi ei wneud:
Os ydych yn gwybod bod rhywun yn Ofalydd Ifanc gofalwch eich bod yn cynnig cymorth iddo/iddi a rhoi gwybodaeth ac/neu gyfeiriad gyda'r prif gysylltiadau ar y daflen hon.
Prif gysylltiad os daw Gofalydd Ifanc i'ch sylw:
Canolfan Gysylltu Ceredigion:
📞 01545 574000
📧 contact-socservs@ceredigion.gov.uk